Szerszenie (owady z rodzaju Vespa) są największymi z os eusocial i mają podobny wygląd do swoich bliskich krewniaków. Niektóre gatunki mogą osiągać do 5,5 cm długości. Od innych osowatych osobników odróżnia je stosunkowo duży górny brzeg głowy oraz zaokrąglony odcinek brzucha tuż za talią. Na całym świecie rozpoznawane są 22 gatunki Vespa. Większość gatunków występuje tylko w tropikach Azji, chociaż szerszeń europejski (V. crabro) jest szeroko rozpowszechniony w Europie, Rosji, Ameryce Północnej i Azji Północno-Wschodniej. Podobnie jak inne osy społeczne, szerszenie budują wspólne gniazda, żując drewno, aby zrobić papierową papkę. Każde gniazdo ma jedną królową, która składa jaja i jest obsługiwana przez robotnice, które będąc genetycznie żeńskimi, nie mogą składać jaj płodnych. Większość gatunków tworzy odsłonięte gniazda na drzewach i krzewach, ale niektóre (np. Vespa orientalis) budują gniazda pod ziemią lub w innych zagłębieniach. W tropikach gniazda te mogą trwać przez cały rok, ale w obszarach o klimacie umiarkowanym gniazdo ginie zimą, a samotne królowe zimują w ściółce lub innym materiale izolacyjnym aż do wiosny. Samce szerszeni są potulne i nie mają żądeł. Szerszenie są często uważane za szkodniki, ponieważ gdy są zagrożone, agresywnie strzegą swoich miejsc gniazdowania, a ich użądlenia mogą być bardziej niebezpieczne niż u pszczół.

Szerszenie mają użądlenia używane do zabijania zdobyczy i obrony gniazd. Ukąszenia szerszenia są bardziej bolesne dla ludzi niż typowe użądlenia os, ponieważ jad szerszeni zawiera dużą ilość (5%) acetylocholiny (zaraz do tego wrócimy). Poszczególne szerszenie mogą wielokrotnie żądlić; w przeciwieństwie do pszczół miodnych, szerszenie nie giną po użądleniu, ponieważ ich żądła są bardzo drobno kolczaste (widoczne tylko w dużym powiększeniu) i można je łatwo wyciągnąć, więc nie są wyciągane z ciała podczas odłączania. Toksyczność użądleń szerszeni różni się w zależności od gatunku szerszenia; niektóre powodują tylko typowe użądlenie owada, podczas gdy inne należą do najbardziej jadowitych znanych owadów. Pojedyncze użądlenia szerszenia nie są same w sobie śmiertelne, z wyjątkiem czasami ofiar alergii. Wielokrotne użądlenia przez szerszenie pozaeuropejskie mogą być śmiertelne z powodu wysoce toksycznych, specyficznych dla gatunku składników ich jadu. Ukąszenia azjatyckiego szerszenia olbrzymiego (V. mandarinia) należą do najbardziej jadowitych znanych  i uważa się, że powodują 30–50 zgonów ludzi rocznie w Japonii. Od lipca do września 2013 r. Użądlenia szerszenia spowodowały śmierć 42 osób w Chinach. Jad szerszenia azjatyckiego może powodować reakcje alergiczne i niewydolność wielonarządową prowadzącą do śmierci, chociaż do usunięcia toksyn z krwiobiegu można zastosować dializę. Osoby uczulone na jad osy są również uczulone na użądlenia szerszenia. Reakcje alergiczne są zwykle leczone wstrzyknięciami adrenaliny (adrenaliny) przy użyciu urządzenia takiego jak automatyczny wstrzykiwacz epinefryny, z natychmiastowym leczeniem kontrolnym w szpitalu. W ciężkich przypadkach osoby z alergią mogą wpaść w wstrząs anafilaktyczny i umrzeć, chyba że zostaną szybko leczone.

Wspomniana wcześniej acetylocholina to clou. Otóż okazuje się, że nie trzeba być alergikiem aby trzy szerszenie zabiły człowieka w bardzo różnych odstępach czasu. Acetylocholina bowiem z organizmu się sama z siebie nie wydala, tylko kumuluje. 

Acetylocholina pobudza mięśnie szkieletowe. Powoduje także rozszerzenie naczyń krwionośnych, przez co obniża ciśnienie tętnicze krwi. Jednocześnie zmniejsza częstość akcji serca oraz siłę jego skurczu. Powoduje także skurcze mięśni gładkich: oskrzeli, jelit (przez co pobudza ich perystaltykę) oraz pęcherza moczowego. Oprócz tego powoduje zwężenie źrenic oraz pobudza funkcje wydzielnicze gruczołów.

Powstała acetylocholina jest uwalniana z zakończeń presynaptycznych do przestrzeni synaptycznej przez dopływające impulsy nerwowe, a część jej jest magazynowana w ziarnistościach neuronów. Po wydzieleniu z zakończeń presynaptycznych acetylocholina działa na receptory znajdujące się w zakończeniach postsynaptycznych i jest bardzo szybko rozkładana przez cetylocholinoesterazę.

Jest to jedyny mechanizm unieczynniania acetylocholiny. Szybkość syntezy acetylocholiny zależy od stężenia choliny oraz acetylocholiny w neuronie. Związki fosforoorganiczne (sarin, soman) mają zdolność do inhibicji acetylocholinoesterazy, co warunkuje ich toksyczność.

 

Sarin i soman - grubo. A teraz z własnych doświadczeń: pierwsze ukąszenie szerszenia bolało - wpadł mi pod koszulkę podczas jazdy na rowerze, drugi raz bolał bardziej - też mi się zawieruszył pod koszulkę w czasie jazdy na rowerze. Drugie ukąszenie było tak samo bolesne, ale reakcja mojego organizmu mnie zdziwiła - prawie miałem dziwne drgawki. Niby do przeżycia, ale  reakcja była zadziwiająca. Trzeciego ataku szerszenia się boję, a nadmieniam, że nigdy na nic nie byłem uczulony. Kumulacja szerszeniowych użądlęć i śmierć. Tak sobie skojarzyłem z potegowanymi flagami na pomnikach.

---

tagi: tęcza  szerszeń 

	atelin
	3 sierpnia 2020 11:17

13     2044    4 zaloguj sie by polubić